Deprem Anında Nereye Saklanmalıyız

12 Kasım 1999 Düzce depreminin yıl dönümü dolayısıyla 12 Kasım 2022 (bugün) saat 18.57'de ülke genelinde tatbikat düzenlenecek. Tatbikatta Çök-Kapan-Tutun tekniği uygulanacak. Peki, bir deprem anında evde daha güvenli ve daha güvensiz yerler nereler? Nerelerden uzak durulmalı? Birlikte bakalım...

BİR DEPREM ANINDA EVİN GÜVENLİ YERLERİ

Çök-Kapan-Tutun tekniği bir deprem anında evde uçuşan, fırlayan, düşen cisimler nedeniyle yaralanmaları, kişinin başını, boynunu, yüzünü, gözlerini korumasını amaçlıyor. Teknik depremin şiddeti nedeniyle savrulmalara karşı da önlem.Yani deprem sizi düşürmeden önce siz güvenli bir şekilde çöküp, kapanıp tutunuyorsunuz. Peki, bir depremde evin nereleri daha güvenli ve daha güvensiz olabilir?

1. Bir depremde sarsıntı hissedilir hissedilmez çök-kapan-tutun tekniğini yapmak önemli. Peki, nerede ve nasıl yapılmalı? Evde, pencerelerden ve dış duvarlardan uzak; üzerinize devrilebilecek bir şeyin olmadığı ve çök-kapan-tutun tekniğinde kullanılabilecek güvenli bir mobilya türünün olduğu yerler tercih edilmeli.
2. AFAD sitesindeki bilgilendirmede şunları söylüyor: "Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş masa altına veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık gibi koruma sağlayabilecek eşya yanına çömelin". Evde bu şekilde güvenli bir alanda çök-kapan-tutun yapabilir, başınızı iki elinizin arasına alarak ya da bir yastık, ya da kitap gibi malzemeyle başınızı, boynunuzu koruyabilirsiniz. Deprem sırasında sarsıntı durana kadar olduğunuz yerde kalın"
3. Koridorlar genellikle iç duvarlarla çevrili olduğu için dış duvara yakın yerlerden daha güvenlidir.

DEPREM ANINDA NERELERDEN UZAK DURULMALI

-Pencereler,

-Pencere kenarları (Hem dış duvarlara yakındır hem cam kırıkları nedeniyle tehlikelidir)

-Dış duvarlar ve dış duvarlara yakın yerler

-Sabitlenmemiş dolap, raflar, armatürler, vitrinler vb...

-Balkon, merdiven, asansör vb

GÜVENLİ VE GÜVENSİZ YERLER İÇİN ÖNERİLER

Amerikan CDC depremle ilgili bilgilendirmesinde deprem anında evde bulunuluyorsa şunları öneriyor: 

Bir deprem sırasında dışarı veya diğer odalara KOŞMAYIN. Mümkünse, sallanma yoğunlaşmadan birkaç saniye önce, camdan, asılı nesnelerden, kitaplıklardan, dolaplardan veya düşebilecek diğer büyük mobilyalardan hızla uzaklaşın. Şömine ve bacalardan tuğlalar, aydınlatma armatürleri, duvar askıları, yüksek raflar ve açılabilen kapaklı dolaplar gibi düşen nesnelere dikkat edin. Yakında varsa, başınızı ve yüzünüzü düşen enkaz ve kırık camlardan korumak için bir şey alın. Mutfaktaysanız, ocağı çabucak kapatın ve ilk sarsıntı belirtisinde siper alın.

EĞER DEPREM ANINDA YATAKTAYSAK...

CDC "Yataktaysanız orada kalın, başınızı bir yastıkla koruyun. Bulunduğunuz yerde kalırken yaralanmanız daha az olasıdır. Yerdeki kırık cam, yürümeniz veya yuvarlanmanız durumunda yaralanmalara neden olabilir" diyor. 

AFAD'ın bilgilendirmesinde de eğer üzerinize devrilecek yüksek bir şey yoksa yatakta kalmak gerektiği, başın yastıkla korunması gerektiği; eğer üzerinize bir şey devrilme riski varsa en yakın güvenli alana geçmek gerektiği belirtiliyor.

DIŞA BAKAN DUVARLAR VE PENCERELERDEN UZAK DURMAK LAZIM

Dışa bakan duvarlar daha güvensizdir ve bir deprem anında yıkılma riski daha yüksektir. Bu nedenle AFAD "Cam, pencere, dışarıya bakan duvar ve kapılardan, aydınlatma tesisatı veya armatürü gibi üzerinize düşecek her tür eşyadan uzak durun" diyor.

KAPI EŞİĞİ GÜVENLİ Mİ GÜVENSİZ Mİ?

Amerikan CDC "Kapı eşiğinde DURMAYIN. Bir masanın altında daha güvendesiniz. Modern evlerde, kapılar evin diğer bölümlerinden daha güçlü değildir. Kapılar sizi en olası yaralanma kaynağından, düşen veya uçan nesnelerden korumaz. Depremle ilgili yaralanma ve ölümlerin çoğu, düşen veya uçan nesneler (TV, lamba, cam veya kitaplık gibi) veya yere çarpma nedeniyle oluşur" diyor.

KAPILAR VE MERDİVENLERE DİKKAT

AFAD'ın önerileri arasında şu iki madde de var:

-Size yakın çok sağlam ve yüke dayanıklı bildiğiniz bir kapı değilse, kapıyı kullanmayın. Çoğu iç mekan kapısı basitçe inşa edilmiştir ve sizi korumaktan uzaktır.

-Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşmayın. Sarsıntı bitene kadar içeride kalın, ancak sarsıntı bitince dışarı çıkmak güvenlidir. Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalışmayın.

BİR DEPREM PLANI OLUŞTURUN

Bir deprem anında ne yapacağını bilmek için önce bir deprem planı oluşturmak önemlidir. Bir depreme hazırlık planı şunları içerebilir:

-Ailenizle depremler hakkında konuşun ve olası bir depremde nasıl hareket edileceği hakkında herkesin bilgi sahibi olmasını sağlayın.

-Acil durum kiti oluşturun. Evde kolay ulaşılabilir yerde bir deprem çantanız olsun. Evden ayrılmak gerektiğinde kiti kolayca alabilin.

-Evin bir planını çıkartın. Evin her odasında ya da yakınlarında 'pencerelerden, dış duvardan uzak; üzerinize devrilebilecek ağır bir şeyin olmadığı, iç duvarlar ve çök-kapan-tutun için kullanılabilecek bir parça sağlam mobilyanın olduğu güvenli yerler seçin.

DEPREM ÖNCESİ EVDE HANGİ ÖNLEMLER ALINABİLİR

Deprem öncesi evde alınabilecek bazı önlemler de riski azaltmaya faydalı olur. Bazı öneriler şöyle:

-Aile üyelerine gaz ve su vanalarını nasıl kapatacaklarını öğretin.

-İnsanların oturduğu veya uyuduğu yerlere ayna veya büyük sanat eserleri gibi ağır nesneler asmaktan kaçının.

-Güvenlik için binanınızı profesyonel bir ekibe bir kontrol ettirin.

-Yatak ve oturma gruplarını cam kenarlarından ve üzerinize devrilebilecek cisimlerden uzakta konumlandırın

-Ağır cisimleri, kırılabilecek şeyleri dolapların alçak raflarına yerleştirin

-Dolap, kütüphane, mutfak dolabı gibi yüksek mobilyaları ve beyaz eşyaları, çok ağır mobilyaları duvara sabitleyin. (AKUT broşüründe "Tüm sabitleme işlemleri sırasında çivi yerine vida ve dübel, resim asmada ise kancalı vida ve dübel kullanmalıyız" deniyor)

-Kapalı dolaplarda dolap kilitleri bulunursa deprem anında içindekilerin dökülüp fırlaması da engellenebilir.

-Tavanda avize olarak nispeten daha hafif ve zor kırılan modelleri tercih edin. (AKUT broşüründe "Doğru şekilde dübel ve çengel vida ile monte etmemiz halinde bunların düşme riskini azaltabiliriz" deniyor)

-Pencerelerin dışına aşağıya düşebilecek malzemeleri koymayın, eğer koyuyarsanız sabitleyin.

-İşyerlerinde bilgisayar kasalarını yer seviyesinde tutun.

DEPREM ANINDA YAŞAM ÜÇGENİ OLUŞTURUN

(ÇÖK-KAPAN-TUTUN)!

• Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere gibi eşyalardan uzak durulmalıdır.
• Okulda sınıfta ya da büroda sağlam sıra, masa altlarında veya yanında; koridorda duvarın yanına hayat üçgeni oluşturacak şekilde ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile baş ve boyun korunmalıdır.
• Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere vb. eşyalardan uzak durulmalıdır.
• Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş masa yanına veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık gibi koruma sağlayabilecek eşya yanına çömelerek hayat üçgeni oluşturulmalıdır.
• Baş iki el arasına alınarak veya bir koruyucu (yastık, kitap gibi) malzeme ile korunmalıdır. Sarsıntı geçene kadar bu pozisyonda beklenmelidir.
• Kısacası, güvenli bir yer bulup, diz üstü ÇÖKÜNÜZ, başınızı ve ensenizi koruyacak şekilde KAPANINIZ, düşmemek için sabit bir yere TUTUNUNUZ.

DEPREM DURUNCA YAPILMASI GEREKENLER

DEPREM ANINDA BİNA İÇERİSİNDEYSENİZ;

Kesinlikle panik yapılmamalıdır.

• Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşulmamalıdır.
• Balkona çıkılmamalıdır.
• Balkonlardan ya da pencerelerden aşağıya atlanmamalıdır.
• Kesinlikle asansör kullanılmamalıdır.
• Telefonlar acil durum ve yangınları bildirmek dışında kullanılmamalıdır.
• Kibrit, çakmak yakılmamalı, elektrik düğmelerine dokunulmamalıdır.
• Tekerlekli sandalyede isek tekerlekler kilitlenerek baş ve boyun korumaya alınmalıdır.
• Mutfak, imalathane, laboratuvar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak, fırın ve benzeri cihazlar kapatılmalı, dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşılmalıdır.
• Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanaları kapatılmalı, soba ve ısıtıcılar söndürülmelidir.
• Pencerelerden ve camdan yapılmış eşyalardan uzak durulmalıdır.
• Gerekli olan eşya ve malzemeler alınarak daha önce tespit edilen yoldan binayı derhal terk ederek toplanma bölgesine gidilmelidir.
• Bu süreçte, oda kapılarında asılı olan veya bina amirlerinin yönlendireceği tahliye talimatını takip etmek çok önemlidir. Üniversitemizdeki toplanma bölgeleri şunlardır:

Güney Kampüs için: Orta saha

Hisar Kampüsü: Ağaç Evin arkasındaki Küçük Otopark
Kuzey Kampüs için: İlk toplanma alanı Eğitim fakültesi arkası ve Uçaksavar çim saha
Kilyos Sarıtepe Kampüsü için: Kapalı spor salonu önü
Kandilli Kampüsü için: Biyomedikal binası önü

Uçaksavar Kampüsü: Uçaksavar çim saha
 

DEPREM ANINDA AÇIK ALANDAYSANIZ;

• Enerji hatları ve direklerinden, ağaçlardan, diğer binalardan ve duvar diplerinden uzaklaşılmalıdır. Açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olunmalıdır.
• Toprak kayması olabilecek, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunulmamalıdır. Böyle bir ortamda bulunuluyorsa seri şekilde güvenli bir ortama geçilmelidir.
• Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olunmalıdır.
• Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olunmalıdır.
• Deniz kıyısından uzaklaşılmalıdır.

DEPREM ANINDA ARAÇ KULLANIYORSANIZ;

• Elektrik direklerinin yanında ve köprü üstü gibi yerlerde araç durdurulmalı, diğer yerlerde anahtar kontak üzerinde bırakılarak terk edilmeli ve trafikten uzak açık alanlara gidilmelidir.
• Sarsıntı sırasında bir tünelin içindeyseniz ve çıkışa yakın değilseniz; araç durdurulup aşağıya inilmeli ve yanına yan yatarak ayaklar karına çekilip, ellerle baş ve boyun korunmalıdır. (ÇÖK-KAPAN-TUTUN)
• Kapalı bir otoparkta iseniz; araç dışına çıkılıp, yanına yan yatarak, ellerle baş ve boyun korunmalıdır. Yukarıdan düşebilecek tavan, tünel gibi büyük kitleler aracı belki ezecek ama yok etmeyecektir. Araç içinde olduğunuz takdirde, aracın üzerine düşen bir parça ile aracın içinde ezilebilirsiniz.

METRODA VEYA DİĞER TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDAYSANIZ;

• Gerekmedikçe, kesinlikle metro ve trenden inilmemelidir. Elektriğe kapılabilirsiniz veya diğer hattan gelen başka bir metro ya da tren size çarpabilir.
• Sarsıntı bitinceye kadar metro ya da trenin içinde, sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk veya herhangi bir yere tutunmalı, metro veya tren personeli tarafından verilen talimatlara uyulmalıdır.

DEPREM SONRASINDA YAPILMASI GEREKENLER

KAPALI ALANDAYSANIZ;

• Önce kendi emniyetinizden emin olun.
• Sonra çevrenizde yardım edebileceğiniz kimse olup olmadığını kontrol edin.
• Depremlerden sonra çıkan yangınlar oldukça sık görülen ikincil afetlerdir. Bu nedenle eğer gaz kokusu alırsanız, gaz vanasını kapatın. Camları ve kapıları açın. Hemen binayı terk edin.
• Dökülen tehlikeli maddeleri temizleyin.
• Yerinden oynayan telefon ahizelerini telefonun üstüne koyun.
• Acil durum çantanızı yanınıza alın, mahalle buluşma noktanıza doğru harekete geçin.
• Radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarıyla size yapılacak uyarıları dinleyin.
• Cadde ve sokakları acil yardım araçları için boş bırakın.
• Her büyük depremden sonra mutlaka artçı depremler olur. Artçı depremler zaman içerisinde seyrekleşir ve büyüklükleri azalır. Artçı depremler hasarlı binalarda zarara yol açabilir. Bu nedenle sarsıntılar tamamen bitene kadar hasarlı binalara girilmemelidir. Artçı depremler sırasında da ana depremde yapılması gerekenler yapılmalıdır.

AÇIK ALANDAYSANIZ;

• Çevrenizdeki hasara dikkat ederek bunları not edin.
• Hasarlı binalardan ve enerji nakil hatlarından uzak durun.
• Önce yakın çevrenizde acil yardıma gerek duyanlara yardım edin.
• Sonra toplanma noktanıza gidin.
• Yardım çalışmalarına katılın. Özel ilgiye ihtiyacı olan afetzedelere -yaşlılar, bebekler, hamileler, engelliler- yardımcı olun.

YIKINTI ALTINDA MAHSUR KALDIYSANIZ;

• Paniklemeden durumunuzu kontrol edin.
• Hareket kabiliyetiniz kısıtlanmışsa çıkış için hayatınızı riske atacak hareketlere kalkışmayın. Biliniz ki kurtarma ekipleri en kısa zamanda size ulaşmak için çaba gösterecektir.
• Enerjinizi en tasarruflu şekilde kullanmak için hareketlerinizi kontrol altında tutun.
• El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız su, kalorifer, gaz tesisatlarına, zemine vurmak suretiyle varlığınızı duyurmaya çalışın.
• Sesinizi kullanabiliyorsanız kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya ve onlara seslenmeye çalışınız. Ancak enerjinizi kontrollü kullanın.

Boğaziçi Üniversitesi AFAD Birimi

Adım Doug Copp.Dünyanın en tecrübeli kurtarma birimi Amerikan Uluslararası Kurtarma Ekibinin Kurtarma şefi ve afet olayları müdürüyüm.Bu makaledeki bilgiler bir deprem anında hayat kurtaracaktır.

875 yıkılmış binaya sürünerek girdim, 60 ülkeden kurtarma ekipleriyle çalıştım, birçok ülkede kurtarma ekipleri oluşturdum, ve çok sayıda ülkede birçok kurtarma ekibinin üyesiyim. 2 Yıl boyunca birleşmiş milletler felaket 'azaltma' uzmanıydım. 1985'ten beri aynı anda gerçekleşenler hariç dünyadaki bütün büyük felaketlerde çalıştım.

1996'da benim hayatta kalma metodumun geçerliliğini ortaya koyan bir film yaptık. Türk hükümeti, İstanbul belediyesi, İstanbul Üniversitesi, Case yapımcılık, ve ARTI bu pratik ve bilimsel testin filme alınmasında işbirliği yaptılar.

İçinde 20 maket (mannequis) olan bir okulu ve evi yıktık. On maket 'çömel ve korun' metodunu uygularken, 10 maket 'hayat üçgeni' metodumu uyguladı. Tasarlanmış yıkımdan sonra görüntüleri filme almak ve sonuçları belgelemek için enkazı geçip binaya girdik. Bina yıkımlarında oluşabilecek şartlar dahilinde direk olarak gözlemlenebilen ve bilimsel şartlar altında hayatta kalma tekniklerimi uyguladığım film 'çömelip korunan/saklanan' kişiler için hayatta kalma şansının sıfır olduğunu ortaya koydu.

Hayat üçgeni metodumu kullananlar için hayatta kalabilme şansı yaklaşık olarak % 100 oldu. Bu film Türkiye'de ve Avrupa'nın geri kalan kısmında milyonlarca izleyici tarafından izlendi. Bu film ABD, Kanada ve Güney Amerika'da RealTV programında izlendi.

Enkazına girdiğim ilk bina 1985 Mexico City depreminde bir okuldu. Bütün çocuklar sıralarının altındaydı. Her bir çocuk kemiklerinin kalınlığına kadar ezilmişlerdi. Sıralarının yanındaki koridorlara uzanmış olsalardı hayatta kalmış olabilirlerdi. Bu 'ayıptı, gereksizdi' ve çocukların neden koridorlarda (sıraların arasında) olmadığını merak ettim. O an, çocuklara bir şeyin/eşyanın altına saklanmalarının söylendiğini bilmiyordum.

Basitçe ifade edilirse, binalar yıkılırken, objelerin üzerine düşen tavan ağırlığı veya içerideki mobilyalar bu nesnelere çarparken yanlarında bir yer, boşluk bırakırlar. Bu boşluk benim 'hayat üçgeni' dediğim alandır. Nesne ne kadar büyük ve ne kadar dayanıklı olursa daha az ezilecektir.

Nesneler ne kadar az ezilirse boşluk ve bu boşluğu kullanan kişinin yaralanmama olasılığı o kadar artar. Bir dahaki sefere televizyonda yıkılan bina izlerken gördüğün üçgenleri say. Her yerdeler.

Yıkılan bir binada göreceğiniz en yaygın biçimdir.

Deprem anında hayatta kalma, ailelerine bakma ve başkalarını kurtarma hakkında 750 bin nüfuslu Trujillo kentinin İtfaiye bölümünü eğittim. Trujillo İtfaiye Departmanının kurtarma şefi Üniversitede profesördür. Bana her yerde eşlik etti. Kişisel ifadeleridir:

'Adım Roberto Rosales. Trujillo kurtarma ekibi şefiyim. 11 yaşındayken çöken bir binada mahsur kaldım. Mahsur kalışım 1972 yılında 70.000 kişini öldüğü depremde oldu. Erkek Kardeşimin motosikletinin yanında oluşan 'hayat üçgeni' içinde hayatta kaldım.

Yataklarının veya sıraların, masaların altına giren arkadaşlarım ezilerek öldüler (isim, adres vb detayları anlatıyor). Ben hayat üçgeninin yaşayan örneğiyim. Ölen arkadaşlarım 'çömel ve korun' örnekleridir.

DOUG COPP'UN ÖNERİLERİ ;

1) 'Binalar çökerken basitçe 'çömelen ve korunan' kişiler istisnasız her defasında ezilerek ölüyorlar. Masa, araba gibi nesnelerin altına giren kişiler her zaman ezilirler.

2) Kediler, köpekler ve bebekler'in hepsi doğal bir şekilde dizlerini ana rahmindeki gibi karınlarına doğru çekerek kıvrılırlar. Deprem anında sizde bu şekilde kıvrılmalısınız. Bu doğal bir güvenlik ve hayatta kalma içgüdüsüdür. Daha küçük bir boşlukta hayatta kalabilirsiniz. Hafifçe ezilecek ama yanında boşluk yaratacak bir kanepe, geniş büyük bir eşyanın yanında durun.

3) Ahşap evler deprem anındaki en güvenli yapılardır. Sebebi basittir; ahşap esnektir ve depremin zorlamasıyla hareket eder. Eğer ahşap bina çökerse geniş yaşam boşlukları oluşur. Ayrıca, ahşap binalar daha az yoğunlukta yıkılış ağırlığına sahiptir. Tuğla binalar ayrı tuğla parçalarına ayrılacaklardır. Tuğlalar bir çok yaralanmalara sebep olacaktır, ama (beton) bloklardan daha az ezilmiş vücutlar yaratırlar.

4) Eğer gece yataktayken deprem olursa, basitçe yuvarlanarak yataktan düşün. Yatağın çevresinde güvenli bir boşluk oluşacaktır. Oteller müşterilerine deprem anında yatakların yanında yere uzanmalarını salık veren bir uyarı notunu odalarda her kapının arkasına asarlarsa depremlerde çok büyük hayatta kalma oranlarını sağlayabilirler.

5) Televizyon izlerken deprem olursa ve kolayca kapıdan veya pencereden dışarı kaçmak mümkün değilse, kanepe veya büyük bir koltuğun/sandalyenin yanında cenin pozisyonunda kıvrılarak yere uzanın.

6) Bina çökerken Kapı kirişlerinin altına geçen herkes ölür...Nasıl mı? Eğer kapı kirişlerinin altına geçerseniz ve kapı kirişi öne veya arkaya doğru düşürse inen tavanın altında ezilirsiniz. Eğer kapı kirişi yana doğru yıkılırsa ikiye bölünürsünüz. Her iki durumda da ölürsünüz!

7) Hiçbir zaman merdivenlere gitmeyin/yönelmeyin. Merdivenler (ana binadan) farklı bir 'frekans aralığına' sahiptir; ana binadan bağımsız/ayrı olarak sarsılırlar. Merdivenler ve binanın geri kalanı devamlı olarak birbirlerine çarparlar, ta ki merdivenlerin yıkılışı gerçekleşene kadar.

Merdivenlere ulaşan insanlar basamaklar yüzünden yaralanırlar. Korkunç şekilde sakatlanırlar. Bina yıkılmasa dahi, merdivenlerden uzak durun. Merdivenler binanın hasar görmesi en muhtemel kısmıdır.

Depremde yıkılmamış olsa dahi, merdivenler bağırarak kaçmaya çalışan insanların aşırı yüklenmesi ile çökebilir. Merdivenler binanın geri kalan kısmı zarar görmemiş olsa dahi her zaman güvenlik açısından kontrolden geçirilmelidir.

8)Binanın dış duvarlarına yakın yerlerde durun, mümkünse dışına çıkın. Binanın iç kısımlarındansa dış kısımlarına yakın yerlerde olmak çok daha iyidir. Binanın dış çevresinden ne kadar içeride olursanız, çıkış yolunuzun kapanma ihtimali o kadar artacaktır.

9) Aynen Nimitz yolundaki katlar arasındaki (yıkılan) blokların meydana getirdiği gibi, deprem anında üst yolun yıkılmasıyla ezilen araçların içinde bulunan insanlar ezilirler. San Francisco depreminin kurbanlarının hepsi araçlarının içindeydiler.Hepsi öldü.

Araçlarının dışına çıkıp,aracın yanına uzanıp veya oturarak kolaylıkla hayatta kalabilirlerdi. Ölen herkes eğer araçlarından çıkıp, araçlarının yanına oturabilseler veya uzanabilselerdi yaşıyor olabilirdi. Ezilen bütün araçların yanında-kolonların direkt olarak üzerine düştüğü araçlar hariç- 3 feet yükseklikte boşluklar oluşmuştu.

10) Enkaz halindeki gazete ofislerini ve çok miktarda kağıdın olduğu ofisleri dolaşırken kağıdın sıkışmadığını/ezilmediğini keşfettim.Kağıt yığınlarının/kümelerinin etrafında geniş boşluklar bulunur/oluşur.

NOT:Neden Deprem Düdüğü?

-İnsan birkaç saat bile bağıramaz çünkü sesi kısılır.  Bağırsa bile iş makinelerinin sesi insan sesini bastırır. Oysa düdükle günlerce ses çıkartabilirsiniz...